Dẫn nhập vào Cavafy
Hôm nay xin giới thiệu với các bạn một nhà thơ mà mình rất thích, chỉ sau Pablo Neruda thôi, đó là Constantine Cavafy.
Cavafy sinh năm 1863 tại Alexandria, Ai Cập, là một nhà thơ Hy Lạp quan trọng. Thơ của ông mang âm hưởng thần thoại và cổ đại, vì ông thường lấy theme là các sự kiện và nhân vật trong lịch sử Hy Lạp, La Mã. Điều này khiến cho độc giả VN khó cảm nhận được sức quyến rũ của Cavafy, vì những cái tên lạ lẫm như Ithaka, Laistrygonians, Marcus Antonius, Actium, Ides Of March... không gợi cho tâm trí người VN bất cứ hình ảnh gì. Tôi có may mắn học một chút tiếng Latin và đọc sử La Mã khá nhiều, đặc biệt là Plutarch, vì vậy tôi không gặp khó khăn này. Tôi sẽ cố gắng chọn ra một số bài hay của Cavafy và chú giải đầy đủ (theo kiểu tôi từng chú giải ngữ cảnh cho Pablo Neruda) để giới thiệu tới các bạn trong thời gian sớm nhất. Còn bây giờ xin gửi tới các bạn bài thơ dễ đọc nhất và hiện tại đang là bài mình thích nhất (vì hợp với tâm trạng): “The City.”
-----------
You said: “I’ll go to another country, go to another shore,
find another city better than this one.
Whatever I try to do is fated to turn out wrong
and my heart lies buried like something dead.
How long can I let my mind moulder in this place?
Wherever I turn, wherever I look,
I see the black ruins of my life, here,
where I’ve spent so many years, wasted them, destroyed them totally.”
You won’t find a new country, won’t find another shore.
This city will always pursue you.
You’ll walk the same streets, grow old
in the same neighborhoods, turn gray in these same houses.
You’ll always end up in this city. Don’t hope for things elsewhere:
there’s no ship for you, there’s no road.
Now that you’ve wasted your life here, in this small corner,
you’ve destroyed it everywhere in the world.
----------
P/S: Thực ra đoạn giới thiệu về Cavafy mình lười quá nên đã định nhờ con chat AI Grok viết hộ, nhưng nó cho ra kết quả quá tệ nên đành tự viết.
Grok cho ra những câu chung chung, sáo rỗng và vô nghĩa, điển hình của phân tích văn học được dạy ở VN như:
- “là một nhà thơ nổi tiếng với phong cách thơ độc đáo và sâu sắc”
- “thơ của ông thường mang vẻ đẹp đơn giản nhưng chứa đựng những tầng ý nghĩa phức tạp”
- “để lại một di sản thơ ca vượt thời gian”
- “mỗi câu chữ đều như một nét chạm khắc”
- “ông không chỉ viết thơ – ông tái định nghĩa nó”
- “tác phẩm của ông đã vượt qua biên giới ngôn ngữ”
AI không tự nghĩ ra mà nó học từ các nguồn tiếng Việt thôi. Nhìn vào kết quả thì các bạn có thể thấy tình trạng phân tích với phê bình nghệ thuật của chúng ta nó tệ cỡ nào. Và cũng như con Grok, chúng ta được dạy những thứ này ở trường; và bây giờ con mắt quan sát và cảm nhận nghệ thuật của chúng ta bị suy đồi đến cỡ nào, để phần lớn chúng ta thấy những câu như trên là bình thường, ai cũng bắt chước nhau nhai đi nhai lại mà không ý thức được rằng chúng rỗng tuếch.
